Eater
Grootste sociale media en illegale IPTV geblokkeerd
Om haar leden te helpen voldoen aan de EU-sancties tegen Russische oorlogspropaganda, heeft de Nederlandse branchevereniging van internetproviders (ISP’s) een gecombineerde blokkadelijst samengesteld. Deze lijst is gebaseerd op input van toezichthouders uit verschillende landen en bevat meer dan 700 te blokkeren doelwitten. Tot ieders verrassing staan er ook sociale netwerken als Weibo en ShareChat op, net als illegale IPTV-diensten en andere ogenschijnlijk niet-gerelateerde domeinnamen.
Na de Russische inval in Oekraïne in 2022 heeft de EU meerdere sanctiepakketten ingesteld. Onder deze maatregelen vielen bijvoorbeeld ook het verbod op staatseigen nieuwsmedia zoals Russia Today en Sputnik, en daarmee ook hun websites. Nederlandse ISPs hebben deze sites geblokkeerd om te voldoen aan de sancties. Maar, omdat er geen officiële EU-blokkadelijst bestaat, is het vaak onduidelijk wat precies geblokkeerd moet worden. Dit maakt het risico op strafrechtelijke vervolging bij niet-naleving reëel, en dat vormt een probleem.
Branchevereniging maakt ‘onofficiële’ blokkadelijst
De Nederlandse ISP-vereniging NLconnect heeft eerder de overheid gevraagd om richtlijnen, maar die bleven uit. Daarom heeft NLconnect zelf blokkadelijsten van toezichthouders in Duitsland, Oostenrijk, Estland, Finland en Litouwen verzameld en samengevoegd tot een zogenoemde ‘referentielijst’ voor haar leden.
Deze week meldde Tweakers dat deze lijst openbaar is gemaakt. Hoewel NLconnect blokkade niet als technische oplossing ondersteunt, gelooft zij dat deze lijst haar leden helpt om wettelijk te voldoen.
“De samengevoegde lijst bevat 796 domeinen. NLconnect adviseert haar leden deze lijst te gebruiken om te voldoen aan de EU-sancties. We hebben de lijst ook gedeeld met de Nederlandse toezichthouder ACM en het Openbaar Ministerie. Met het publiceren van deze lijst zijn we volledig transparant over het advies aan onze leden,” schrijft NLconnect.
Belangrijk is dat NLconnect geen controle heeft uitgevoerd op de opgenomen domeinen en erkent dat er mogelijk valse positieven of overblocking in de lijst zitten. En na grondig onderzoek kunnen we stellen dat de lijst inderdaad erg breed is.
Weibo en ShareChat geblokkeerd als Russische propaganda
TorrentFreak bevestigt dat de NLconnect-blokkadelijst al wordt gebruikt bij de Nederlandse internetaanbieder Ziggo. Dit betekent dat gebruikers geen toegang meer hebben tot honderden websites op de lijst. Hierop staan inderdaad nieuwssites als Sputnikglobe.com en RT.com, maar sommige blokkeeracties zijn discutabel.
Zo bevat de lijst ook namen van verschillende sociale mediaplatformen. Bijvoorbeeld ShareChat, het grootste eigen Indiase sociale netwerk, dat volledig is geblokkeerd vanwege de sancties. Dit domein komt rechtstreeks uit de lijst van de Litouwse Radiotelevisiecommissie (LRTK).
ShareChat heeft honderden miljoenen actieve gebruikers in India en onterecht het platform bestempelen als “Russische propaganda” is feitelijk onjuist. Hoewel er misschien enkele propaganda-accounts op staan, is ShareChat zelf een succesverhaal van Indiase technologie, niet een Kremlin-instrument.
Als er een problematisch account is, is het logischer om dat specifieke adres te blokkeren dan een heel platform met miljoenen legitieme gebruikers te verbieden. Dit geldt ook voor het Chinese microblog Weibo.com, dat eveneens honderden miljoenen dagelijkse gebruikers heeft, en het Indiase Kooapp.com. Beide zijn volledig geblokkeerd onder een interpretatie van de EU-sancties.
Streaming en illegale IPTV-blokkades
De lijst bevat ook verzamelpagina’s van online radio, zoals Streema.com, beheerd door het Amerikaanse bedrijf Streema Inc., en mediaplatform Viaway.com, eveneens Amerikaans. Geen van deze diensten verspreidt openlijk Russische propaganda. Ze vermelden enkel enkele verboden Russische radiostations, maar de hele domeinen zijn geblokkeerd in plaats van die specifieke feeds.
Opvallend is dat de lijst ook diverse domeinnamen bevat die horen bij illegale IPTV-diensten, zoals IPTV-home.net, Ottclub.tv, Cbilling.eu en anderen. Deze sites schenden mogelijk auteursrechten en bieden mogelijk na betaling toegang tot Russische media, maar zijn geen propagandakanalen. Ze tonen de verboden media immers niet nadrukkelijk.
De Litouwse connectie
Een nadere blik leert dat veel van deze domeinen op de lijst van de Litouwse telecomtoezichthouder LRTK staan. Maar het oorspronkelijke tekstbestand bevat ook andere, niet-gerelateerde sites, waaronder veel torrentplatforms.
Dit leidt tot een verwarrende situatie. De sanctiesite van het LRTK biedt geen heldere toelichting, want ook daar staan pirate sites en sociale netwerken zomaar naast Russische propagandakanalen.
TorrentFreak vroeg LRTK waarom bijvoorbeeld ShareChat wordt geblokkeerd onder de Russische sancties, maar kreeg geen reactie.
In Nederland verliezen miljoenen internetgebruikers zo toegang tot sites en diensten die niets met Russische propaganda te maken hebben. En dat alles gaat grotendeels onopgemerkt door de meeste mensen heen.
Blokkeren en verantwoordelijkheden
Toen wij onze bevindingen deelden, benadrukte NLconnect-directeur Mathieu Andriessen dat deze organisatie slechts een tussenpersoon is. Zij heeft de domeinen niet zelf gekozen, maar simpelweg samengevoegd uit buitenlandse lijsten omdat de Nederlandse overheid geen concrete lijst aanleverde.
“NLconnect heeft geen domeinen zelf geselecteerd of op internet gezocht om websites te koppelen aan gesanctioneerde media. De lijst is volledig samengesteld uit bestaande blokkeerlijsten van nationale toezichthouders in andere EU-landen, omdat de Europese Commissie in haar richtlijnen expliciet naar deze lijsten verwijst. Deze bronnen zijn samengevoegd, opgeschoond en gededupliceerd tot één consistente lijst,” vertelt Andriessen aan TorrentFreak.
NLconnect kan niet garanderen dat alle domeinen een geldig blokkade-doel zijn. Voor vragen over onbedoelde blokkades verwijst zij door naar de buitenlandse toezichthouder die de domeinen op de lijst zette – in dit geval LRTK – die echter niet reageerde.
Ook Ziggo/Vodafone, een van de grootste Nederlandse providers die deze lijst gebruikt, wilde niet inhoudelijk reageren en verwees ons terug naar NLconnect.
Internetvrijheid kiest eigen weg
Niet alle providers volgen de blokkadelijst klakkeloos. Freedom Internet, een privacygerichte aanbieder, verzet zich juist tegen deze lijst vanwege de willekeur die ontstaat door het samenvoegen van lijsten uit landen met verschillende juridische standaarden.
“Wat NLconnect hier doet, is bewust bestaande lijsten uit het buitenland combineren, zonder eigen inhoudelijke keuzes te maken,” zegt Freedom Internet’s Randal Peelen. “Dit laat zien waar de knelpunten zitten: verschillende toezichthouders interpreteren dezelfde sancties anders en door die lijsten samen te voegen, ontstaat het risico op willekeur.”
Freedom vermoedt dat de Litouwse data erg ruim wordt geïnterpreteerd. Daarom kiest Freedom ervoor de Duitse lijst aan te houden, die juridisch steviger wordt geacht.
Voorlopig volgt Freedom haar eigen blokkadelijst, waarbij ze de EU-sancties respecteert zonder onnodig te blokkeren. Dit zorgt voor een vreemde situatie: aanbieders in hetzelfde land gebruiken verschillende lijsten, terwijl ze allen handelen op basis van dezelfde Europese wetgeving.
Een van de redenen dat NLconnect haar zorgen openbaar maakt, is om de Nederlandse toezichthouder ACM en andere verantwoordelijke instanties aan te sporen tot actie. Nederlandse providers zijn doorgaans tegen blokkeren, maar willekeurige blokkades zijn nog problematischer.
TorrentFreak vroeg ACM om een reactie op onze bevindingen over mogelijke overdreven blokkades en hun rol in dit geheel. Op het moment van publicatie ontbrak een officiële reactie.
