Illegale IPTV drukt bioscoopomzet: De impact op de filmsector in Nederland
De bioscoopsector wereldwijd staat onder druk – en niet alleen door stakingen of een beperkt filmaanbod. Steeds meer consumenten kiezen ervoor om bioscoopfilms thuis te bekijken via illegale IPTV-diensten, vaak al tijdens de bioscooprelease, zoals met de populaire film Minecraft. Dit heeft geleid tot aanzienlijke verliezen in kaartverkoop en omzet. Het probleem van illegale IPTV raakt niet alleen streamingdiensten zoals Netflix en Videoland, maar heeft ook verstrekkende gevolgen voor filmhuizen en bioscopen.
In Nederland hebben bioscopen in 2024 opnieuw een daling in bezoekersaantallen ervaren, en de vraag rijst of 2025 een beter jaar zal brengen. Distributeurs wijzen op een beperkt aanbod als gevolg van de Hollywood-stakingen, maar er speelt meer achter de schermen. Met een illegaal IPTV-abonnement van slechts een tientje per maand kunnen kijkers moeiteloos nieuwe bioscoopfilms streamen, vaak nog voordat ze uit de zalen zijn verdwenen.
Nederland als koploper in illegaal IPTV-gebruik
Volgens de Europese Unie staat Nederland aan de top van het gebruik van illegale IPTV, met meer dan één miljoen Nederlanders die er gebruik van maken. Dit betreft een verouderd onderzoek uit 2021, en het is te verwachten dat het aantal gebruikers inmiddels is verdubbeld. Internationale cijfers schetsen een alarmerend beeld. Uit een EU-onderzoek blijkt dat illegale IPTV-diensten in 2018 al €941,7 miljoen aan omzet genereerden, waarvan meer dan de helft afkomstig was uit slechts drie landen: het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland. In Zweden heeft meer dan 20% van de huishoudens toegang tot illegale IPTV, wat leidt tot een jaarlijkse schade van ongeveer SEK 1,25 miljard voor de media-industrie (zie: Nordisk Film & TV Fond, 2024). In de Verenigde Staten kan piraterij van één grote filmrelease tussen de $130 en $280 miljoen extra inkomsten opleveren, volgens onderzoek. Een ander onderzoek toont aan dat pre-release piraterij gemiddeld leidt tot een omzetdaling van 19,1% per film (zie: Carnegie Mellon University). De totale schade voor de Amerikaanse filmindustrie door piraterij wordt geschat tussen de $6,1 en $18,5 miljard per jaar.
Langetermijngevolgen voor bioscopen
De daling in kaartverkoop betekent minder omzet, wat resulteert in lagere investeringen in programmering en innovatie. Dit brengt zelfs het risico van sluiting voor bioscopen met zich mee. Vooral kleinere filmhuizen in Nederland hebben moeite om het hoofd boven water te houden. Als het illegale aanbod aantrekkelijker en goedkoper blijft dan een avondje uit, verliest de sector langzaam zijn bestaansrecht.
Acties tegen illegale IPTV
Achter de schermen wordt er echter actie ondernomen. De FIOD (Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst) voert regelmatig invallen uit tegen IPTV-aanbieders, vaak in samenwerking met Europese opsporingsdiensten. Stichting BREIN houdt het onderwerp structureel op de agenda door aanbieders op te sporen, civiele rechtszaken te starten en platforms offline te laten halen. In 2023 sloot BREIN meer dan 350 illegale IPTV-aanbieders of resellers af. Opmerkelijk is dat politieke urgentie in Den Haag ontbreekt. Tot nu toe zijn er geen Kamervragen gesteld over de impact van illegale IPTV op de bioscoopsector, noch over mogelijke versterking van handhaving of bewustwording. Dit is des te opmerkelijker gezien de aanzienlijke schade die de entertainmentsector ondervindt.
De toekomst van de bioscoopsector
De toekomst van de bioscoopsector hangt in de balans. Terwijl consumenten steeds vaker kiezen voor goedkopere en gemakkelijkere opties zoals illegale IPTV, moeten bioscopen zich aanpassen aan de veranderende marktomstandigheden. Het creëren van een unieke bioscoopervaring, met een focus op sfeer en beleving, kan helpen om bezoekers terug te trekken. De uitdaging ligt niet alleen in het bestrijden van illegale praktijken, maar ook in het verbeteren van de waarde die bioscopen bieden aan hun klanten.